અમદાવાદઃ શિયાળો શરૂ થતાં જ અમદાવાદ નજીક આવેલા નળ સરોવરમાં પક્ષી પ્રેમીઓ ઉમટી પડતાં હોય છે. દેશ-વિદેશના અનેક પક્ષીઓ અહીં જોવા મળે છે. જોકે સતત બીજા વર્ષે નળ સરોવરમાં બોટિંગ પર સંકટ સર્જાયું છે. તંત્ર દ્વારા મંજૂરી ન આપવામાં આવતાં 250 બોટ કિનારે લાંગરેલી છે. થોડા સપ્તાહ અગાઉ રાજ્ય સરકારે સ્થાનિક  હોડીવાળાઓને તેમની લાકડાની બોટો માટે સેફ્ટી સર્ટિફિકેટ રજૂ કરવા જણાવ્યું હતું.  આ બોટ સ્થાનિક સ્તરે બનાવવામાં આવે છે અને શરૂઆતથી જ તેમની પાસે કોઈ ઉત્પાદકનું પ્રમાણપત્ર હોતું ન હોવાથી સેફ્ટી સર્ટિફિકેટ રજૂ કરી શક્યા નહોતા.

સૂત્રોએ જણાવ્યું કે ઓપરેટરો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી સ્થાનિક બનાવટની બોટ માટે મેન્યુફેક્ચરરના પ્રમાણપત્રોના અભાવે પ્રક્રિયામાં વિલંબ થયો છે. પ્રતિબંધ પહેલા તળાવમાં લગભગ 250 બોટમેન કાર્યરત હતા. હવે ગુજરાત મેરીટાઇમ બોર્ડને બોટની તપાસ કરવા અને તેમની નોંધણી અને લાયસન્સ આપતા પહેલા સુરક્ષા પ્રમાણપત્રો જારી કરવા માટે જોડવામાં આવ્યું છે. જોકે, બોટમેનોએ લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા સ્થગિતતા અંગે નિરાશા વ્યક્ત કરી હતી. સૂત્રોએ કહ્યું, અમે તમામ જરૂરી દસ્તાવેજો જમા કરાવ્યા છે અને એક સ્થાનિક સમિતિ પણ બનાવી છે. પરંતુ અમારી બોટ જૂની અને સ્થાનિક રીતે બનાવેલી હોવાથી, અમે મેન્યુફેક્ચરરનું પ્રમાણપત્ર આપી શકતા નથી. બસ આ એક જ બાબત અમને અટકાવી રહી છે. જૂન 2024 માં હરણી દુર્ઘટના પછી બોટિંગ સ્થગિત કરવામાં આવ્યું ત્યારથી 250 થી વધુ બોટ કિનારે અટવાઈ ગઈ છે.

હોડીવાળાઓ દ્વારા કલેક્ટરને વારંવાર કરવામાં આવેલી વિનંતીઓનું કોઈ પરિણામ ન આવતાં સરકારે હવે આ મામલો પોતાના હાથમાં લીધો છે. એક મહત્વપૂર્ણ પગલામાં, ગુજરાત મેરીટાઇમ બોર્ડને 230 ફાઇબર-રીઇનફોર્સ્ડ પ્લાસ્ટિક બોટ મેળવવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે, જે હોડીવાળાઓને સબસિડીવાળા દરે ઓફર કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટનો અંદાજિત ખર્ચ ₹7.28 કરોડ છે.

જોકે, મુલાકાતીઓ માટે આ વિલંબથી અભયારણ્યની મજા ઓછી થઈ ગઈ છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રવાસીઓ મોટી સંખ્યામાં આવે છે, પરંતુ બોટ વિના તેઓ ફક્ત પાણી પાસે ઊભા રહે છે, પક્ષીઓ કિનારાની નજીક આવે તેવી આશા રાખે છે. પરિણામ એ આવ્યું છે કે જે સમયગાળો મુખ્ય સિઝન હોવો જોઈતો હતો તેમાં પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં સ્પષ્ટપણે ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.

બોટિંગ બંધ થતાં સ્થાનિકોની આજીવિકા પર નજર

બોટિંગ સ્થગિત થવાની અસર સ્થાનિકોની આજીવિકા પર પણ પડી છે. પ્રવાસીઓની અવરજવર પર નિર્ભર બોટ માલિકો, ખલાસીઓ અને નાના વ્યવસાયો સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે. સૂત્રોના કહેવા મુજબ, નવી બોટ વહેલી તકે આવવી જરૂરી છે. તેમણે કહ્યું કે, બોટિંગ વિનાની આ બીજી સિઝન હશે. નળ સરોવર ખાતેનું પર્યટન મુશ્કેલીમાં છે અને તેના પર નિર્ભર પરિવારો પણ મુશ્કેલીમાં છે.

ગત વર્ષે 61 હજાર પ્રવાસીઓ આવ્યા હતા

આની અસર બાવળા, વિરમગામ અને લીંબડી તાલુકાના 15 ગામો પર પડે છે, જે તમામ અભયારણ્યની વ્યસ્ત શિયાળુ અર્થવ્યવસ્થા પર ખૂબ આધાર રાખે છે. માત્ર ગયા વર્ષે જ, નળ સરોવરમાં 140 થી વધુ પ્રજાતિઓના 3.2 લાખથી વધુ સ્થળાંતર કરનારા પક્ષીઓનું સ્વાગત કર્યું હતું – જેમાં ફ્લેમિંગો, પેલિકન, શ્વેત બગલા, સાઇબેરીયન ક્રેન અને એશિયન ઓપનબિલનો સમાવેશ થાય છે.  લગભગ 61,000 પ્રવાસીઓ અને પક્ષી પ્રેમીઓએ અહીં આવ્યા હતા અને વેટલેન્ડની મુલાકાત લીધી હતી. જો કે, બોટ વિના, નળ સરોવરનો આવશ્યક અનુભવ નિરાશાજનક રીતે અધૂરો રહ્યો હતો.